Kooperatifler, demokratik işletme kuruluşlarıdır. Kooperatiflerde temel amaç kâr
değil, işbirliği ve dayanışmadır. Birbirlerine meslek, sanat, toplumsal çıkar
bağları olan grupların kendi aralarında kurdukları kuruluşlardır. Amaç, verimli
çalışmak, ortak ihtiyaçlarını karşılamak, emek ve ürünleri
değerlendirmektir.
Kooperatif öyle denilebilir ki birlik ruhunun kalesidir.
"Birlikten kuvvet doğar" sözü bunu en iyi şekilde açıklamaktadır. İnsanlar
bireysel olarak yapamadıkları şeyleri, kooperatifler kurarak ortaklaşa
başarabilirler. Bu güç; tek insanın yapamadığı ya da iyi yapamadığı çoğu işin
üstesinden gelebilir.
Üreticiler, mal üretir. Ürünlerini değeri ile satabilmek, emeklerinin
karşılığını alabilmek isterler. Bunu tek başlarına başaramazlar. Tüketiciler de
ucuz ve kaliteli mal almak isterler. Kurulmuş bir birlikleri yoksa kalitesiz
malları pahalıya almak zorunda kalırlar.
Arsa, ev almak isteyen dar gelirli bireyler de kooperatifler kurarak küçük
tasarrufları ile mal sahibi olabilirler. Aynı amaç etrafında toplanan kişilerden
oluşan kooperatif, kâr amacı gütmez. Üyelerine ya da yararlananlara ekonomik
katkı sağlar.
Bir kooperatifte şu özellikler bulunmalıdır:
İşbirliği amacıyla kurulurlar.
Kooperatiflerin gelir ve giderleri arasında gelir farkı kalırsa ortaklara
eşit olarak geri dağıtılır.
Sermayeleri ve ortak sayıları sınırlıdır.
Mesleksel gelişme, ortak yaşama, birbirlerinin çıkarlarına saygı duyma,
sorunları paylaşabilme gibi konularda eğitimi güçlendirir.
Sosyal bir oluşum olan kooperatifçilik 21 Aralık 1844 yılında İngiltere'de
kurulmuştur. Bizde ilk kooperatif Mithat Paşa tarafından 1863 yılında "Memleket
Sandığı" adı ile kurulmuştu. İyi sonuçları görülünce 1867 yılında
yaygınlaştırılmasına karar verildi. Bu sandıklarda çiftçilerin ürettiği mallar
satılır, elde edilen para o çiftçinin sermayesi olarak sandığa yatırılırdı.
Sandıklar, halkın güvendiği dört vekil tarafından yönetilirdi. Bu vekiller
görevlerini ücretsiz olarak yapardı.
Atatürk, ilk "Tarım Kredi Kooperatifini" Silifke ilçesine bağlı birkaç köyün
de içinde bulunduğu "Tekirçiftliği" köyünde 30 Haziran 1936 yılında açtı.
Kendisi de ilk ortak olarak katıldı. "İnsanlar kişisel olarak çalışırlarsa
başarılı olamazlar" diyerek kooperatifleşmenin önemini vurgulamıştır.
KOOPERATİF ÇEŞİTLERİ
Üretim Kooperatifleri: Aynı ürünleri üretmek ya da ortakların
ürettikleri hammaddeleri kullanmak, ürünlerini gerçek değerleri ile satmak amacı
ile kurulurlar. Üç grupta toplanırlar.
- Tarım ürünleri kooperatifleri
- Sanayi ürünleri kooperatifleri
- Satın alma kooperatifleri
Tüketim Kooperatifleri: ortaklarının gereksinim duyduğu tüketim
mallarını en iyi kalitede ve ucuz fiyata sağlamak amacıyla kurulurlar. Bu
kooperatifler gereksinimleri olan malları doğrudan üreticiden almak, aracıyı
ortadan kaldırmak isterler.
Kredi Kooperatifleri: Ortaklarına kredi vermek ya da kredi bulmak
amacı ile kurulurlar. Üç grupta toplanır :
- Tarım Kredi Kooperatifleri
- Şehir Kredi Kooperatifleri
- Kefalet Kooperatifleri
Bunlardan başka karma kooperatifler de vardır. El sanatları üretim ve satış
kooperatifi gibi.
Kişilerin, dolayısıyla ülkenin kalkınmasında büyük payı olan kooperatifçiliği
tanıtmak, yararlarını anlatmak, bireyleri kooperatifçiliğe teşvik etmek amacı
ile 21 Aralık günü "Dünya Kooperatifçilik Günü" olarak kabul edilmiştir.
Bu günde kooperatiflerin önemi anlatılır. Kişisel değil, toplumsal bir
kuruluş olduğu vurgulanır. Çeşitli kooperatiflere geziler düzenlenir,
çalışmaları hakkında bilgi alınır.
ŞİİRLER
BİRLEŞTİK BAK BERABERİZ
Yapmak için büyük işler,
Kurulmalı
kooperatifler.
Kurmadan yalancı düşler,
Birleştik bak
beraberiz.
Bir elden ses çıkmaz denir.
İki elle gök süslenir,
Buna
dayanışma denir,
Birleştik bak beraberiz.
Sayılmaz hizmet
ürettik,
Sanki çarpan tek yürektik,
Gönüllere sevgi ektik,
Birleştik
bak beraberiz.
Hakkı ÇEBİ
TOPRAĞIN SESİ
Çalıştım, emek verdim toprağa;
-Gübrelemezsen,
sulamazsan ürün kıt, dedi.
Ben uzak, nereden, nasıl gelecek ?
dedim:
-Birleş, gölet yap, kanal aç, akıt... dedi.
Yapmaya para ve güç
gerek...
-Çabasız bunları kim kime verdi? dedi.
Bana kooperatifin yolunu
göstererek
-"Güç birlikten doğar", işte"Tarım Kredi" dedi.
-Topraktan
tutuldu mayanız,
toprağı işlemezsen insanı da unut, dedi.
Birleşip
başarmanın yolu, kooperatif!
Bu sözümü hep akılında tut., dedi.
Can
BAŞTÜRK
KOOPERATİFLERİMİZ
İyi değerlensin ürünlerimiz,
Boşa gitmesin
emeklerimiz,
Birlikten kuvvet doğar ilkemiz,
Çoğalsın
kooperatiflerimiz...
Çiftçilerle yardımlaşmakla,
Firmalarla anlaşmakla,
Son
gücünle çalışmakla,
Övünmelisin kooperatif.
Saffet ESEN
BİRLİK OLALIM
Tek başına bir kişi,
Yapamaz bir çok
işi.
Birleşirse bireyler,
Oluşur kooperatifler.
Üye sorumluluk
taşır,
Güç işler kolaylaşır.
Kooperatifle onca kişi
Amaçlarına
ulaşır.
"Bir elin nesi var,
İki elin sesi var"
Unutmayın şu
sözü!
"Birlikten kuvvet doğar."
İsa KANSU
GÜZEL SÖZLER
Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
* Birlikten kuvvet doğar.
* Baş
başa vermeyince işler bitmez.
* Yalnız taş, duvar olmaz.
* Nerde birlik,
orda dirlik.
* Baş başa vermeyince işler bitmez.
